Izolacja termiczna w budynkach zabytkowych

Zabytkowe budynki w prawie budowlanym posiadają unikalny status. Podlegają one specjalnej ochronie i opiece, co bezpośrednio oddziałuje na to, jak przeprowadzane są prace konserwatorskie i restauratorskie czy wszelkie inne roboty budowlane. Jak wygląda zatem kwestia montażu izolacji termicznej w zabytkach?

Czym jest zabytek w ujęciu prawnym?

W polskim prawie, zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zabytek to „nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”. We wspomnianym akcie normatywnym wyróżnia się zabytek nieruchomy, zabytek ruchomy oraz zabytek archeologiczny. 

W Polsce zabytki (zarówno publiczne, jak i prywatne) muszą figurować w odpowiednim rejestrze zabytków dedykowanym konkretnemu województwu.

Termoizolacja zabytków – jak wygląda w praktyce?

Na samym początku należy podkreślić, że wszelkie prace remontowe dotyczące zabytków różnią się tym od pozostałych budynków, iż muszą zostać zgłoszone do wojewódzkiego konserwatora zabytków, a następnie poddane konsultacjom. Co więcej, zabytki nieruchome, do których zaliczają się budynki, podzielone zostały na pięć grup (klas), które między innymi warunkują ograniczenia dotyczące wykonywania wszelkich prac budowlanych. Dotyczy to także termomodernizacji, której przeprowadzenie w niektórych przypadkach jest mocno ograniczone. 

Z tego względu często ocieplenie budynków zabytkowych przebiega poprzez montaż warstwy termoizolacyjnej od wewnątrz. Dzieje się tak w przypadku tych zabytków, których ściany zewnętrzne są szczególnie chronione z powodu istotnej z punktu widzenia historii, architektonicznej fasady. W takich okolicznościach termoizolacja od wewnątrz pozostaje jedynym efektywnym sposobem ocieplenia budynku. Należy jednak pamiętać o tym, że konserwator może nie wyrazić zgody na przeprowadzenie termoizolacji – zarówno zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Warstwa izolacyjna umieszczona od wewnętrznej strony ściany, tak jak w przypadku umieszczenia jej od zewnątrz, wpływa bowiem na zmianę miejsca punktu rosy, co może negatywnie wpłynąć na stan elewacji.

Przeczytaj również: Ocieplenie ścian od wewnątrz

Termomodernizacja zabytków

Współcześnie w polskim budownictwie zagadnienia związane z zapewnieniem efektywnej termoizolacji budynków stanowią temat do dyskusji. W związku z wytycznymi Unii Europejskiej zawartymi w projekcie Europejskiego Zielonego Ładu organizacja ma osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku, do czego mają zastosować się wszystkie państwa członkowskie. Dyrektywa EPBD UE, znana także jako dyrektywa budynkowa, zakłada z kolei gwałtowną redukcję konsumpcji energii europejskiej branży budowlanej, która ma być realizowana m.in. poprzez obowiązkową termomodernizację budynków o określonej charakterystyce.

Warto przy tym jednak podkreślić, że wspomniany dokument osobno traktuje kwestie zabytków oraz budynków historycznych. Mianowicie, tego typu budowle, pomimo niewystarczających standardów dot. efektywności energetycznej, będą wyłączone z obowiązkowej termomodernizacji, o ile jej wykonanie zmieniłoby ich walory architektoniczne lub historyczne. Zabytki są zatem na ten moment zwolnione z wielu przepisów energetycznych czy ekologicznych.

Najważniejsze kwestie przy termomodernizacji budynku zabytkowego

Podczas termomodernizacji budynku zabytkowego należy zachować równowagę między zachowaniem autentycznego charakteru i struktury budynku a poprawą jego efektywności energetycznej. Najważniejszymi kwestiami są:

• poszanowanie autentyczności: w trakcie modernizacji należy zadbać o zachowanie oryginalnych cech i detali architektonicznych budynku zabytkowego, które stanowią jego niepowtarzalny charakter i wartość kulturową;
• dobór odpowiednich materiałów: wybór odpowiednich materiałów izolacyjnych i technik instalacyjnych jest kluczowy dla sukcesu termomodernizacji. Należy wybierać materiały o minimalnym wpływie na oryginalną strukturę budynku oraz o wysokiej efektywności termicznej (przykładem może być nasz styropian ETIXX Fasada EPS λ 31);
• zachowanie zrównoważonego rozwoju: termomodernizacja powinna być przeprowadzona w duchu zrównoważonego rozwoju. Ważne jest minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz poprawa warunków życia mieszkańców;
• współpraca z ekspertami: przy termomodernizacji budynków zabytkowych niezbędna jest współpraca z doświadczonymi architektami, konserwatorami zabytków, inżynierami budowlanymi oraz specjalistami od energii, która pozwoli znaleźć najlepsze rozwiązania, spełniające wszystkie wymagania i oczekiwania.

Poprawna termomodernizacja budynku zabytkowego może przyczynić się do jego długotrwałej ochrony oraz zwiększenia jego wartości historycznej i kulturowej, zapewniając jednocześnie komfort mieszkańcom i obniżając koszty eksploatacji.